W ostatnich latach coraz większą uwagę przywiązuje się do efektywności energetycznej budynków, co ma znaczący wpływ nie tylko na obniżenie rachunków za ogrzewanie, ale także na zwiększenie komfortu życia mieszkańców oraz redukcję negatywnego wpływu na środowisko. Od roku 2024 w Unii Europejskiej wchodzi w życie nowa dyrektywa EPBD (Energy Performance of Buildings Directive), która wprowadza zaktualizowane standardy w zakresie charakterystyki energetycznej budynków. Jest to część szerszych działań, które mają na celu poprawę efektywności energetycznej i realizację celów klimatycznych UE. W praktyce oznacza to zmiany dla właścicieli, zarządców oraz użytkowników nieruchomości, którzy już teraz powinni zastanawiać się nad inwestycjami w efektywność energetyczną swoich obiektów.
W Polsce, w odpowiedzi na wytyczne unijne, Ministerstwo Rozwoju i Technologii wraz z Krajową Agencją Poszanowania Energii przygotowuje gruntowne zmiany w podejściu do oceny i klasyfikacji energetycznej budynków. Świadectwo charakterystyki energetycznej stanie się dokumentem jeszcze bardziej istotnym na rynku nieruchomości, gdyż wskaźnik zapotrzebowania na energię będzie miał bezpośredni wpływ na wartość i atrakcyjność budynku. Użytkownicy i potencjalni nabywcy budynków wielo- i jednorodzinnych będą mogli dzięki temu lepiej określić, jakie koszty ich czekają w związku z zużyciem energii na ogrzewanie czy klimatyzację, oraz jakie działania mogą podjąć, aby te koszty zminimalizować. Szczególnie istotnym aspektem tych zmian jest fakt, że już niebawem każdy będzie mógł w prosty sposób rozpoznać nie tylko najbardziej energochłonne, ale i te najbardziej efektywne energetycznie budynki.
Jak oceniany jest standard energetyczny budynku?
Standard energetyczny budynku oceniany jest na podstawie wielu wskaźników, które odzwierciedlają jego zapotrzebowanie na energię oraz efektywność energetyczną. Centralnym dokumentem, który podsumowuje te właściwości, jest świadectwo charakterystyki energetycznej, często w skrócie określane jako świadectwo energetyczne. Świadectwo to zawiera szczegółowe informacje o budynku, w tym o jego izolacji cieplnej, systemach ogrzewania, wentylacji czy dostępnych instalacjach wykorzystujących odnawialne źródła energii. Dzięki temu można ocenić, jaką ilość energii zużywa dany budynek lub część budynku na potrzeby ogrzewania, chłodzenia, ciepłej wody użytkowej, oświetlenia i inne związane z użytkowaniem.
Kluczową rolę w ocenie energetycznej budynku pełnią audyty energetyczne, które są przeprowadzane przez specjalistów, zwanych audytorami energetycznymi. Podczas takiego audytu bierze się pod uwagę wszystkie czynniki mające wpływ na zapotrzebowanie energetyczne – od jakości materiałów budowlanych, przez stan techniczny budynku, po zachowania użytkowników. Audytorzy dokonują także oceny istniejących systemów technicznych, takich jak kotły grzewcze czy systemy klimatyzacji, oceniając je nie tylko pod kątem sprawności, ale także pod kątem potencjalnych możliwości ich usprawnień energooszczędnych czy wykorzystania alternatywnych źródeł energii.
W kontekście regulacji prawnych i norm unijnych, ocena standardu energetycznego budynków jest zbieżna z celami dyrektyw, takich jak EPBD (Dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków), która zobowiązuje państwa członkowskie UE do ustalania minimalnych wymagań w zakresie energooszczędności oraz wprowadza obowiązek certyfikacji energetycznej dla nowych oraz istniejących budynków, przechodzących znaczące modernizacje. Podstawowym celem jest zwiększenie efektywności energetycznej budynków, co ma na celu redukcję emisji CO2, a także redukcję kosztów związanych z eksploatacją dla użytkowników. W praktyce, oznacza to konieczność modernizacji budynków w kierunku zwiększania ich efektywności energetycznej, co przełoży się na korzystniejsze oceny w świadectwach energetycznych.
Klasy energetyczne budynków i ich opisy
Klasy energetyczne budynków stanowią system oceny efektywności energetycznej danej nieruchomości. Przedstawienie klasyfikacji i opisanie poszczególnych klasyfikacji wymaga zrozumienia używanych wskaźników oraz przejrzystego podziału budynków na klasy energetyczne, którym przypisane są konkretne wartości zużycia energii. Poniżej zaprezentowano opisy klas energetycznych budynków:
- Klasa A – budynki dodatnio energetyczne w bilansie, czyli takie, które generują więcej energii niż zużywają dzięki wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. To najwyższa możliwa klasa, która oznacza nie tylko minimalne zużycie energii na potrzeby ogrzewania, ale i pozyskiwanie energii w sposób zrównoważony.
- Klasa B – dotyczy budynków o bardzo dobrej efektywności energetycznej. Wartość wskaźnika zużycia energii pierwotnej dla tej klasy oscyluje w zakresie 63-157 kWh/(m²*rok). Są to budynki dobrze zaizolowane termicznie, z nowoczesnymi systemami ogrzewania i wentylacji.
- Klasa C – obejmuje budynki o dobrej efektywności energetycznej, ale wymagające już nieco więcej energii na ogrzewanie i inne potrzeby niż budynki klasy B. Mimo to spełniają one wysokie standardy izolacyjności i ogrzewania.
- Klasa D – średnia efektywność energetyczna, to budynki, które mają standardowe zapotrzebowanie na energię w porównaniu do przeciętnych budynków budowanych kilka lat temu. Wymagają one bardziej regularnej termomodernizacji w celu zwiększenia efektywności energetycznej.
- Klasa E – budynki poniżej współczesnych standardów efektywności energetycznej. Charakteryzują się one wyższym zużyciem energii i często wymagają dodatkowych inwestycji w izolację czy modernizację systemów ogrzewania.
- Klasa F – tzw. wampiry energetyczne, czyli budynki o bardzo słabych charakterystykach energetycznych, które generują wysokie koszty eksploatacji związane z ogrzewaniem i chłodzeniem. W Polsce klasyfikacja budynków zgodnie z nowymi wytycznymi unijnych dyrektyw będzie eliminować tę klasę dla nowych budynków od 2024 r.
- Klasa G – najniższa klasa energetyczna, odpowiadająca budynkom o najgorszej charakterystyce energetycznej. To najbardziej energochłonnych budynków, które wymagają dużej ilości energii do ogrzania i utrzymania komfortu termicznego. Budynki w klasie G będą stopniowo wycofywane z użytkowania lub podlegać muszą gruntownej termomodernizacji, aby spełnić wymogi unijnej dyrektywy EPBD (Energy Performance of Buildings Directive).
Co należy zrobić, by podnieść klasę energetyczną swojej nieruchomości?
Aby podnieść klasę energetyczną nieruchomości, ważne jest przyjęcie kompleksowego podejścia do poprawy efektywności energetycznej budynku. Pierwszym krokiem może być przeprowadzenie audytu energetycznego przez certyfikowanego specjalistę, który za pomocą świadectwa charakterystyki energetycznej zidentyfikuje obecne słabości w zużyciu energii danego obiektu. Uzyskane w ten sposób informacje stają się podstawą do opracowania planu działań, które mogą obejmować izolację cieplną ścian, wymianę okien na nowsze o wysokich parametrach izolacyjnych, czy modernizację instalacji grzewczej, w tym zastąpienie starych pieców na paliwa stałe na nowoczesne rozwiązania, takie jak pompy ciepła, kotły kondensacyjne czy systemy wspomagane energią słoneczną.
Drugim krokiem jest optymalizacja systemu ogrzewania budynku, który ma istotny wpływ na ogólną efektywność energetyczną nieruchomości. Przestarzałe i nieefektywne systemy ogrzewania nie tylko zwiększają zapotrzebowanie na energię, ale także prowadzą do niepotrzebnych strat ciepła. Wymiana starych urządzeń grzewczych, montaż nowoczesnych regulatorów temperatury oraz stosowanie ekologicznych źródeł energii mogą przynieść znaczne korzyści ekonomiczne i środowiskowe. Instalacja ogrzewania podłogowego czy systemów grzewczych z odzyskiem ciepła z wentylacji (rekuperacja) to dodatkowe rozwiązania, które mogą przyczynić się do obniżenia zużycia energii i zwiększenia komfortu użytkowania budynku.
Ostatnim, ale równie ważnym aspektem podnoszenia klasy energetycznej budynku jest unowocześnienie instalacji elektrycznej i systemów oświetleniowych. Inwestycja w energooszczędne źródła światła, takie jak LED-y, sterowanie oświetleniem oparte o czujniki obecności lub natężenia światła naturalnego, a także stosowanie inteligentnych systemów zarządzania energią mogą znacząco zmniejszyć zużycie energii elektrycznej. Dodatkowo, wdrożenie systemów zarządzania budynkiem (BMS) pozwala na ciągły monitoring i optymalizację zużycia energii we wszystkich aspektach działania nieruchomości, co bezpośrednio wpływa na poprawę klasy energetycznej.
Podsumowanie
Podział budynków na klasy energetyczne to system oceny efektywności energetycznej budynków, który ustanowiono w celu informowania właścicieli i potencjalnych nabywców o zapotrzebowaniu na energię danej nieruchomości. Od 2024 roku, zgodnie z unijną dyrektywą EPBD oraz regulacjami wprowadzonymi przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii, klasyfikacja energetyczna zostanie wzbogacona o nowe kategorie, pozwalające jeszcze dokładniej określić, jak bardzo efektywny jest dany budynek lub część budynku. Klasy energetyczne budynków, obliczane na podstawie wskaźników zużycia energii pierwotnej, będą teraz obejmować skalę od A do G, gdzie A oznacza budynki dodatnio energetyczne w bilansie, zaś G – te najbardziej energochłonne, potocznie nazywane „wampirami energetycznymi”. Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku, zawierające wyznaczoną klasę, staje się niezbędnym dokumentem zarówno podczas sprzedaży, jak i wynajmu budynków.
Zmiana klasyfikacji energetycznej dla budynków przyczynia się do wzrostu świadomości o znaczeniu efektywności energetycznej oraz motywuje do inwestycji w termomodernizację budynków w celu podniesienia ich standardu do wymagań standardów budynków bezemisyjnych. Podział budynków mieszkalnych na klasy, jak również budynków niemieszkalnych, pozwala na lepsze zrozumienie ich charakterystyki energetycznej, co ma bezpośrednie przełożenie na koszty ogrzewania i eksploatacji nieruchomości. To nie tylko korzystne z punktu widzenia ekonomii, ale również kluczowe dla osiągnięcia celów klimatycznych Unii Europejskiej. Warto zatem już teraz zapoznać się z nowymi klasami energetycznymi i rozpocząć odpowiednie kroki ku poprawie energetycznej budynków, czym zarówno właściciele jak i użytkownicy na pewno w dłuższej perspektywie skorzystają.
